Weet je nog? Mijn vorige blog eindigde met een kleine groep leerlingen met visuele stress die we (nog?) niet kunnen helpen. De groep waar wel iets mee aan de hand is, maar die niet geholpen kan worden door een functioneel optometrist. Half december ben ik voor hen een pilot gestart met speciale, gekleurde brillen. Gekleurde brillen?

Heel kort door de bocht doet zo’n bril hetzelfde als een gekleurde leesliniaal. Als je je dan ook nog realiseert dat een leesliniaal zo’n € 2 kost en een bril meer dan € 500, dan kijkt iedereen mij verbijsterd aan. En ze doen hetzelfde? Ja! Waarom doe ik dan toch een pilot met die brillen? Waar zit de toegevoegde waarde?

Gert-Jan Spitzen, ontwikkelaar van de brillen, legt het als volgt uit: zowel de plastic linialen als de brillen veranderen de breking van het licht. De kleuren (11 bij de linialen en 18 bij de brillen) geven een andere breking van het licht.  Daarmee lossen ze allebei hetzelfde probleem op. Iedere leerling heeft namelijk zijn eigen ‘leesroute’ en ‘informatie-verwerkroute’ door het brein. Ons brein heeft namelijk geen speciaal uit geëvolueerd ‘lees-deel’. Dat is heel logisch, als je je realiseert dat pas rond 1500 na Chr. de boekdrukkunst is uitgevonden. 

Om tot lezen te komen kunnen jonge leerlingen een weg (grofweg) langs de onderkant of de bovenkant van het brein nemen. Veel mensen halen de informatie binnen door eerst onderlangs het brein een pad te nemen en daarna via de visuele cortex een pad naar boven te nemen. Die paden zijn per individu uniek.

Als iets mij steeds duidelijker wordt de laatste maanden, dan is dat het belang van het aanvankelijk leesonderwijs. Het lijkt er voor mij steeds meer op dat de leerlingen die ik zie (9 – 18 jaar) op vroege leeftijd een leespad hebben gekozen dat niet optimaal was. Dat niet-optimale pad zijn ze blijven gebruiken, waardoor het een ‘lees-snelweg’ in het brein geworden is.

Nu komen de gekleurde hulpmiddelen om de hoek: zodra de leerling door een kleur naar de tekst kijkt, wordt een NIEUW breinpad aangeboord. Door de veranderde lichtbreking neemt de leerling een ander startpunt en verloopt het hele pad anders. Het resultaat (in veel gevallen): de letters stoppen meteen met bewegen en de vlekken verdwijnen als sneeuw voor de zon. De leerling kan dus gelijk makkelijker en beter lezen door het nieuwe breinpad te benutten.

Waar hebben we dan (mogelijk) die gekleurde bril voor nodig? Als je de bril vijf uur per dag opzet (wat je ook aan het doen bent, dus niet alleen bij lezen), begin je met de aanleg van een nieuwe snelweg. Zo legt Gert-Jan het mij uit. En dit klinkt zo veelbelovend dat ik een pilot ben gestart.

De brillen van Gert-Jan worden in Nederland door Xlens verkocht. Daar komen de twee pilotbrillen ook vandaan. Voor de pilot gaan twee meisjes (10 en 14 jaar) drie maanden lang voor hen geschikte gekleurde brillen uitproberen.* Daarover meer in mijn volgende blog, dus houd onze Facebookpagina in de gaten!

* note: Xlens adviseert de Xlens-bril gedurende drie jaar minimaal 5 uur per dag te dragen. Na drie jaar kan het zijn dat je de bril niet meer nodig hebt, echter zijn er ook Xlens-gebruikers die nog steeds, wel in veel mindere mate, de Xlens-bril gebruiken. En dan m.n. bij studie (waarbij veel gelezen moet worden) of bij langdurig computergebruik. Na drie maanden kun je wel al een goede vooruitgang waarnemen. Deze is meetbaar door te vergelijken met de resultaten uit het eerste onderzoek.